BERDO

9 kwietnia 2020 AGDKsiążka  Brak komentarzy

Zazwyczaj to ojcowie opuszczają swoje dzieci, zrzucając obowiązek ich wychowania i utrzymania na barki drugiego rodzica.

Przeważnie kobieta staje się matką, nosząc pod sercem kiełkujące życie, mężczyzna zaś buduje więź dopiero z narodzonym potomkiem.

W tym przypadku nastąpiło odwrócenie ról.

Berdo, samotnik, stroniący od okazywania uczuć, zamieszkuje bieszczadzkie lasy, opiekując się kilkuletnim synem. By zarobić na niezbędne do życia produkty, para się kłusownictwem.

Na skutek splotu okoliczności, tytułowy bohater książki Anny Cieślar popełnia przestępstwo, które tym razem zaważy nad dalszym losem jego i dziecka.

Berdo wyrusza w podróż, szukając jednocześnie chwilowego schronienia przed organami sprawiedliwości oraz próbuje znaleźć odpowiedzi na pytania, związane z tożsamością jego syna.

Ta dosłowna i metaforyczna wędrówka okaże się sprawdzianem z dojrzałości, ojcostwa i człowieczeństwa.

Anna Cieślar BERDO

Wyobraź sobie spartańskie warunki: chatę ze skrzypiącymi podłogami, pościel przesiąkniętą stęchlizną i potem,  świece i naftowe lampy, brudne garnki, na dnie których zalegają resztki starego jedzenia, które najpierw trzeba upolować własnymi rękoma, by móc spożyć, wodę w strumieniu, zastępującą prysznic, ściany bez kontaktów, udekorowane zwierzęcymi trofeami. Brak jakichkolwiek  technologicznych udogodnień.

W leśnej głuszy, wśród wilków, saren, niedźwiedzi, egzystuje mężczyzna z sześcioletnim synem.

Małoletni Radek nigdy nie uczęszczał do przedszkola. Nie bawił się z rówieśnikami. Nie doświadczył ciepła matczynego uścisku. Nie słyszał kołysanek, śpiewanych przed snem. Jako noworodek został porzucony przez swą rodzicielkę, potraktowany niczym balast, uniemożliwiający osobisty rozwój, zdobycie wykształcenia, niweczący szansę na godną przyszłość.

Malec spędza czas w malowniczym, aczkolwiek surowym i niebezpiecznym otoczeniu. To przepełniony empatią, głodny czułości i ojcowskiego ciepła chłopiec. Berdo często podrzuca syna staremu przyjacielowi. Millionen Jahren, praktycznie jest sąsiadem obu bohaterów, jako jedyny okazuje chłopcu zainteresowanie, miłość, zapewnia także opiekę, spełniając się w roli przyszywanego dziadka.

Na początku czytelnik uzyskuje jasny przekaz, relacja Michała (ojciec Radka) z synem opiera się na sporym dystansie, surowości, strachu, wynika z poczucia obowiązku. Berdo jest jedynym rodzicem, którego zna Radek. I chociaż został odtrącony przez matkę dziecka, nie szkaluje jej przed synem, nie nastawia wrogo chłopca przeciwko Izie.

Warto podkreślić, że akcja powieści rozgrywa się w XX wieku w czasach, gdy wielu osobom nie śniły się takie udogodnienia jak smartfon czy internet. Do namierzenia adresu zamieszkania danej osoby służyły książki telefoniczne, zaś obowiązek przedszkolny nie był restrykcyjnie przestrzegany. Dzikość, pierwotność natury jest więc idealnym tłem do opisanych przez Cieślar wydarzeń. Ostrość klimatu wzmagają opisy konających zwierząt. Zarówno tych, które zginęły w walce z drapieżnikiem, jak i z ręki człowieka.

Nie bez znaczenia jest również pochodzenie samego Berdo. Matka Michała była Romką. To po niej odziedziczył umiejętność porozumiewanie się w romani, potrzebę koegzystowania z przyrodą. Geny determinują jego postawę oraz przyzwyczajenia.

W powieści znajdziecie nieco surrealistyczne elementy, jak chociażby chatkę, stojącą w pobliżu prowizorycznego cmentarza, którą zamieszkuje zdziczała staruszka, parająca się zielarstwem. Jednakże to nie znajomość ludowej medycyny, a dalekowzroczność kobiety, stanowi nieco magiczny detal powieści.

Z tej historii bije chłodem. Srogość postawy Berda wywołuje niechęć, sprzeciw w czytelniku, który doświadczył rodzicielstwa. Język bohaterów, ich perypetie, aura, tło splatają się w nierozerwalny warkocz emocji, dzięki którym odbiorca książki jest w stanie zaangażować się w losy postaci, wyobrazić sobie realia opowieści, niemalże wejść w skórę Radka, Michała, a także zrozumieć ich związek z miejscem zamieszkania.

Kiedy Berdo postanawia odwiedzić kobietę, z którą spłodził dziecko, czytelnik zostaje dopuszczony do zakamarków duszy Cygana. Stopniowo, niespiesznie, niemalże z pewną celebracją, mężczyzna odkrywa zranione serce, dopuszcza do siebie wspomnienia, które ukształtowały jego charakter.

Ciąg zdarzeń nieuchronnie prowadzi do katastrofy. W powietrzu wręcz wisi fatum, ciążące nad głową Berda. Ten jednak usiłuje spróbować wszelkich możliwych sposobów na to, by wreszcie spędzić z Radkiem więcej czasu, by przekonać chłopca do siebie, by uzmysłowić mu ile znaczy.

Finisz historii, być może oczywisty, pożądany przez czytelnika, wręcz konieczny, niesie z sobą ból rozstania, jak również ogrom miłości. Gdzieś pod warstwami grubej skóry Michał okazał się mężczyzną z krwi i kości, który najbardziej na świecie kochał i pragnął dobrego życia dla swego syna, tylko nie potrafił tego okazać.

Natura ciągnie wilka do lasu. Na znajomym terenie łatwiej zdobyć pożywienie, ukryć się przed polującym na cenne futro kłusownikiem. Jednakże w kontakcie z wnykami, szanse na ocalenie maleją do zera. Gdy ginie jeden wilk, drugi odczuwa jego nieobecność. Brak odpowiedzi, samotny skowyt, odgłos czterech łap, przemierzających szlaki, przejmujący smutek, wynikający ze świadomości straty, stają cię namacalne oraz piekielnie trudne do udźwignięcia.

Genialna okładka, będąca projektem Katarzyny Bućko, idealnie koresponduje z treścią powieści, debiutu Anny Cieślar. Jeżeli literacki start odbył się z takim przytupem, autorce wróżę  wspaniałą karierę.

 

img_20200409_103100

Berdo

Anna Cieślar

Kraków 2020

Wydawnictwo: Znak Litera Nova

Półka: Książka pochodzi z mojej prywatnej kolekcji

li_lia

W październiku 2010r. zostałam mamą. Od tamtej pory godzę domowe i macierzyńskie obowiązki ze swoją pasją- pisaniem. Klawiatura jest moją najlepszą przyjaciółką. Piszę, ponieważ czuję potrzebę okiełznania myśli za pomocą liter.

Zostaw komentarz

You may use these HTML tags and attributes: <a href="" title=""> <abbr title=""> <acronym title=""> <b> <blockquote cite=""> <cite> <code> <del datetime=""> <em> <i> <q cite=""> <strike> <strong>